Çocuğunuza onayı öğretmenin 5 gündelik yolu
Lisa McCrohan’ın yazısından çeviridir.
Cinsel onay konusu çocuklarınıza açıklaması zor olabilecek bir konudur. Ama psikiyatristlerin size birkaç önerisi var.
Kızım ve ben çocuk doktorunun muayene odasında bekliyoruz. Yıllık sağlık kontrolünü yaptırmak üzere burdayız.
Doktor kapıdan içeri girdiği ilk andan itibaren bütün ilgisi kızımın üstünde oluyor. Gözlerinin içine bakıyor ve ona kibarca selam veriyor, elini sıkıyor. Daha sonra sorularını kızıma yöneltmeye başlıyor ve bugün neler yapılacağını anlatmaya başlıyor.
Ve çocuk doktoru izin istiyor/onay bekliyor. Şöyle soruyor: “Şimdi kalp atışlarını dinleyebilir miyim?”
Bir psikoterapist olarak, çocuk doktorunun bu şekilde izin istediğini görmk beni çok mutlu ediyor.
“Seni insan yerine koyuyorum.”, “Sen önemlisin.”, “Senin vücudun saygıya layık.”
Bu seferki, rutin bir doktor ziyaretinden veya oğlumla daha önce yaşadığımız bir doktor muayenesinden çok farklıydı.
Oğlumla gittiğimiz muayenede, doktor hemen muayeneye girişmişti. Hiçbir göz kontağı kurmadan ve selamlaşmadan. Hemşire elinde aşılarla odaya girdi ve “Çocuğu tutun. Hızlıca ve o hiçbir şey anlamadan yaparsak daha iyi. O bunu hatırlamayacak.” dedi.
Anne olarak, oğlumu tanıyorum. Vücut merkezli bir psikoterapist olarak, sinir sisteminin bu deneyimi hatırlayacağını çok iyi biliyorum. Ve bu gibi deneyimlerin bir insanda travmatik etkileri olabileceğini de biliyorum. Bu yüzden “Hayır!” dedim. “Oğlumun neye ihiyacı olduğunu biliyorum. Onunla önce ben konuşacağım ve ne yapılacağını ona anlatacağım.”
O gün, acele etmedik, ona sürpriz yapmadık, onu ‘tutmadılar’ ve ağlamaması için ona bir müdahale yapılmadı. Oğlumun neye ihtiyacı olduğunu bildiğimi söyleyerek onu saydığımı gösterdim.
Ebeveynler: Çocuklarımıza cinsellik ile ilgili herhangi bir şey öğretmek bizimle başlar.
Tanıdığım her ebveyn çocuklarının kendine güvenli, esnek, kendilerini iyi hisseden, diğerlerine karşı şevkatli birer yetişkin olmalarını ister. Ebeveynler olarak şunları iletmeyi isteriz:
“Sen önemlisin. Senin vücudun önemli. Senin onayın ve sınırların önemli.”
Bu bir saygı gösterisi ve çocuğunuz doğduğu andan itibaren başlar. Kişilik konsepti ve öz değer kavramlarını geliştirmeye yarayacak mesajları onlara doğru şekilde iletmeliyiz. Bu şekilde kendileri ve diğerleriyle nasıl iletişim kurabileceklerini, vücutlarına, duygularına, fikirilerine, kişiliklerine nasıl saygı duyacaklarını da öğrenmiş olacaklar.
Işte size, saygı her koşulda baz alınarak çocuklarınıza cinsel onay/izin olgusunu öğretmenin 5 yolu:
1. Çocuklarınızdan sık sık izin isteyin/onay alın.
Geçen akşam oğlum ve ben parktan eve yürüyorduk. Elini tutmaya yeltenecektim fakat kendimi hemen durdurdum ve ona “Elini tutabilir miyim?” diye sordum. O da gülümsedi ve elimi tuttu.
Çocuğunuza kişisel alanlarına girerken sormanız gereken sorular basittir. Örneğin: “Saçını tarayabilir miyim?”, “Sana sarılabilir miyim?” veya “Elini tutmam senin için uygun olur mu?”
Bu her zaman izin/onay beklemeniz anlamına mı gelir? Ebeveynler olarak amacına uygun ve bilinçli davranmayı isteriz. Çocuğunuzdan her gün her aksiyon alışınızda onay istemek, ilerde genç bir ergen olacak çocuğunuzun arkadaşlarıylayken kendi vücuduna olduğu gibi başkalarının vücuduna da onay kavramını uygulaması anlamına gelir.
2. Çocuklarınızın “hayır”larının önemli olduğunu öğretin.
Bir danışan 12 yaşındaki kızıyla mesafeli olduğu gerekçesiyle bana geldi. Ve birlikte çalıştığımız süre içerisinde aslında kızının kendi özel alanına, zamanına ve sınırlarına daha fazla saygı gösterilmesini istediğini anladık. Bu sayede anne kızının onunla iletişime geçmesini beklemek yerine, ona sormayı öğrendi. “Hadi, bana sarıl” beklentiyi ifade ederken, “Gitmeden önce bana sarılır mısın?” bir onay cümlesidir. Cevap hayır olduğu takdirde yapılması gereken “sorun değil, eğer sarılmak istersen ben buradayım. Seni seviyorum. Güzel bir gün geçir” diyebilmektir.
Çocuğunuz hiçbir zaman sarılmak istemeyebilir. Fakat samimi bir “merhaba” ile selamlaşmayı ona öğretebilirsiniz. Cevabı değiştirmek için yalvradığınızda veya onu ikna etmeye çalıştığınızda, çocuğunuz herhangi bir güç altında ezildiğini düşündüğünde kendi için doğru ve rahat olanı yapmaktan ,sadece başkası istediği için, vazgeçebileceğini öğrenir. Zaman içinde çocuğunuzun “hayır”larına saygı göstermeniz, “hayır”larının önemli olduğıunu bilmelerini sağlar.
3. Çocuklarınıza “evet”in her zaman “hayır”a dönüşebileceğini öğretin.
Çocuğunuzla oyunda mücadele ettiğinizi varsayalım. “Dur! Ne yapıyorsun?” dediğinde şaka yaptığını bilseniz bile durup ne olduğunu kontrol edersiniz.
Bir grup ilkokul çağında erkek çocuğunun sizin evinizde olduğunu, ellerinde kılıçlarıyla koşuşturarak gürültü yaptıklarını varsayalım. Onlara arada bir oyunu durdurup herkesin oyunun gidişatından memnun olup olmadığını kontrol etmelerini öğretin.
Çocukların “evet”in “hayır”a dönüşebileceğini bilmeleri ilerde karşılaşacakları cinsel konulardaki onay kavramı için de önemlidir. Bu sayede çocuk kendini rahatsız hissettiği, durumun devam etmemesini istediği herhangi bir anda iç sesini dinleyip hayır demeyi öğrenir. Bu aynı şekilde başkalarının rahatsız hissetmesi veya durulmasını istemesi için de geçerlidir.
4. Anlamaya çalışın.
Geçtiğimiz sonbahar kızım artık jimnastik yapmak istemediğini dile getirdi. Ben jimnastiği çok sevdiğini sanıyordum. Jimnastik yapılacak uygun ve en iyi yeri bulabilmek için çok çabaladım, zaman harcadım. Fakat “Evet istiyorsun! Aslında istediğini biliyorum!” demek yerine “Anlat bakalım” dedim.
Bu sayede kızım kendini rahat ve güvende hissetti, benimle duygu ve düşüncelerini paylaştı. Aslında jimnastiği sevdiğini fakat asıl sevdiği şeyin evde kendi kendine, tek başına rutinler uydurarak, bir derse bağlı kalmadan yaptığı jimnastik olduğunu anladım.
Çocuğunuzu anlamaya çalıştığınızda, çocuğunuza şu mesajı iletirsiniz:
“Senin fikirlerin değerli. Senin sesin değerli. Senin duyguların değerli. Ben tüm bunları dinlemek ve desteklemek için senin yanındayım.”
5. "Saygı” her zaman öncelikli odak noktanız olsun.
Çocuklarımızın kendi vücutları, akılları, duyguları, fikirleri ve hayalleri var. Aynı yetişkinler gibi çocuklarımız da saygı görmeyi, dinlenmeyi ve takdir edilmeyi ister. O yüzden çocuklarınızın fikirlerini sorun. Çocuğunuz konuşurken onunla göz kontağı kurun. Bu gündelik yöntemlerle ona “Sen önemlisin.” mesajını iletebilirsiniz.
Biz çocuklarımızın ilk öğretmenleriyiz.
Ebeveynler olarak çocuklarımızla cinsel içerikli konularla ilgili konuşmak korkutucu gelebilir. Fakat bu yöntemleri kullandığınız sürece çocuğunuzla kurduğunuz iletişim her konuda daha olumlu olacaktır. Çocuğunuzun yaşı kaç olursa olsun onlara bakarak, onlarla konuşarak, vakit geçirerek, destekleyerek ve saygı duyarak; kendine güvenli, esnek, kendilerini iyi hisseden, diğerlerine karşı şevkatli birer yetişkin olarak yetiştirmeniz mümkün.
